Segur aski “mutildantzak” izanen dira Baztango dantzen artean berezi eta famatuenak. Beren jatorria ez dago argi, baina oso aspaldikoak dira dantzatzeko modua kontuan hartuz.
Gaur egun Baztanen bakarrik dantzatzen badira ere, XX. mendearen hasieran Lantz eta Ultzaman ere dantzatzen zituztela badakigu.
Frankismo garaian ia desagertzekotan egon ziren, baina hor Antonio eta Maurizio Elizalde aita-semeek zeregin handia izan zuten. Galdutako melodia asko errekuperatuz gain, herriz-herri ibili ziren mutilak plazara ateratzen bulkatuz. Beranduxeago Mauriziok eta Felix Iriarte atabalariak
bikote bihurtu ziren urte aunitzetarako.
Zailtasunak gaindituta gaur egun mutildantzak berpiztu egin direla erran daiteke. Nahiz zenbait herritan galdu, bertzetan bizirik diraute: Elizondon (Santio egunean eta Baztandarren Bilzarran), Arizkunen, Iruritan, Lekarozen, Amaiurren, Erratzun, Elbeten eta batzuetan Arraioz eta Gartzainen.
Erran diren izenez gain egindako lanagatik aipatu beharrekoak: Mariano Izeta, Jabier eta Patxi Larralde, Balentin Barragan eta Felix Salaburu bertzeak bertze.
Uste da denboretan 25 mutildantza zeudela, gaur egun 15 gelditzen dira: Aunitz urtez, Hiru puntukoa, Billantzikoa, Zazpi jauziak, Xoxoarena, Txoriarena, Anartxume, Xerri begi, Birigarroarena, Mando zaharrarena, Billantziko txiki, Anoar haundi, Ardoarena, Zahar dantza, Musikoa, eta Tellerin.
